Cukrzyca (diabetes mellitus) jest przewlekłą chorobą, której przyczyną jest zaburzenie wydzielania insuliny. Niedobór insuliny prowadzi do zaburzeń w zakresie wykorzystania glukozy przez komórki organizmu, co powoduje zwiększenie stężenia glukozy we krwi (hiperglikemię) oraz wydalanie glukozy wraz z moczem. Cukrzyca charakteryzuje się także zaburzeniami metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i białek.
U ludzi młodych cukrzyca spowodowana jest zniszczeniem lub niewydolnością komórek trzustki, odpowiedzialnych za produkcję i wydzielanie insuliny. Ten rodzaj cukrzycy nazywany jest cukrzycą insulinozależną, typu 1 lub cukrzycą wieku młodzieńczego.
U ludzi starszych, na ogół otyłych i z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycę wywołuje oporność na działanie insuliny. Ten rodzaj cukrzycy nazywany jest typem 2 i wymaga ciągłego przyjmowania odpowiednich leków doustnych. Często, z czasem, potrzebne jest także przejście na zastrzyki z insuliną.
Cukrzyca nieleczona lub niewłaściwie leczona jest jedną z głównych bezpośrednich i pośrednich przyczyn inwalidztwa oraz wczesnej umieralności. Długotrwały wpływ hiperglikemii jest przyczyną przewlekłych powikłań cukrzycy.
Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), w 1985 r. było na świecie 30 mln diabetyków, zaś w 1998 roku już 140 mln. Szacuje się, że obecnie choruje ok. 366,2 milionów ludzi na całym świecie (dane z 2011 roku). Przewiduje się, że do 2030 roku liczba ta wyniesie 551,8 milionów ludzi na całym świecie.
Zasady diety cukrzycowej pokrywają się z zasadami zdrowego żywienia
Najlepiej, jeśli dieta cukrzycowa zostanie ustalona indywidualnie dla każdego pacjenta w zależności od jego wieku, płci, aktywności fizycznej, masy ciała, wzrostu, współistniejących chorób i przyjmowanych leków (np. insuliny). Osoby z nadwagą i otyłością powinny przede wszystkim zredukować masę ciała, żeby uniknąć ewentualnych powikłań.Dieta dla cukrzyka, jak każda inna, powinna pokrywać zapotrzebowanie na składniki odżywcze oraz witaminy i składniki mineralne. Posiłki należy przyjmować regularnie 4-5 razy dziennie (przy cukrzycy typu 1 aż 6-7 razy dziennie).Pamiętaj! Źródłem większości białka powinny być: chudy drób, cielęcina, wołowina, ryby, chude wysokogatunkowe wędliny, chude mleko i jego przetwory, jaja. Dietę wzbogać w wielonienasycone kwasy tłuszczowe, czyli olej sojowy, kukurydziany lub sojowy oraz jednonienasycone kwasy tłuszczowe, czyli oliwę z oliwek i olej rzepakowy, jednocześnie unikając nasyconych kwasów tłuszczowych, takich jak smalec, słonina, tłuste mięso, wędliny, masło, tłuste mleko i jego przetwory. Zwiększ też udział w diecie związków antyoksydacyjnych, czyli witamin C, E i β-karotenu, związków polifenolowych oraz zwróć uwagę na prawidłową podaż witamin B6, B12 i kwasu foliowego, żeby nie dopuścić do homocysteinemii.
Zasady diety cukrzycowej
- zwiększ ilość ryb w diecie ze względu na korzystne kwasy Omega-3,
- dieta powinna być bogata w błonnik pokarmowy (gruboziarniste kasze, warzywa, owoce, pełnoziarniste pieczywo, rośliny strączkowe, ziemniaki) – nawet 40 g/dobę,
- z białek powinno pochodzić 12-15% energii (połowa to białko zwierzęce), z węglowodanów 55-60% energii, z tłuszczów 20-30%,
- do każdego posiłku powinno się spożywać warzywa i owoce, najlepiej na surowo. Dzienna ich podaż to co najmniej 300-500 g,
- dzienne spożycie cholesterolu wynosi poniżej 300 mg, ogranicz podroby i żółtka jaj do 2-3 tygodniowo,
- dzienna ilość soli kuchennej (NaCl) nie powinna przekraczać 6 g,
- alkohol oraz słodycze należy wykluczyć z diety, gdyż powodują wzrost stężenia glukozy, triglicerydów i cholesterolu oraz hiperlipidemię (nadmiar lipidów we krwi).